Sống tử tế và yêu thích việc mình làm

Hôm nay anh bạn bên Mỹ chuyển cho đọc được một bài rất hay của Steve Jobs. Bài này thật ra là bài nói chuyện trong dịp lễ tốt nghiệp ở Đại học Standord. Bài nói chuyện nhắc đến 3 câu chuyện đời của chính ông, nhưng tôi lại thấy tính nhân văn và những bài học quý báu trong 3 câu chuyện đó. Tôi chỉ ghi lại những ý mà tôi thấy hay và xứng đáng để suy ngẫm.

Ba câu chuyện đời

Câu chuyện thứ nhất cho biết ông từng “bị” cha mẹ ruột cho một người khác nuôi khi còn nhỏ. Tại sao vậy? Tại vì mẹ ông muốn có một gia đình có học nuôi Steve Jobs để ông có dịp theo học đại học. Jobs là họ của cha mẹ nuôi. Mẹ ông là người Syria. Nhưng gia đình cưu mang ông thuộc giai cấp lao động, chưa bao giờ đi học đại học. Ấy vậy mà họ cho ông đi học đại học. Năm 17 tuổi, ông vào đại học. Học một thời gian, ông bỏ học. Ông không bao giờ có bằng tốt nghiệp đại học. Ông cho biết thời gian theo học đại học, ông chỉ mê thư pháp — calligraphy. Chính đam mê này đã giúp ông thiết kế cái máy tính Apple đầu tiên với những phông chữ tuyệt đẹp.

Câu chuyện thứ hai nói về sự mất mát và tình yêu. Ông và một người bạn sáng lập công ty Apple từ một nhà chứa xe của cha mẹ nuôi ông. Sau 10 năm, công ty trở thành “đại gia”, trị giá 10 tỷ USD. Và 4000 nhân viên. Công ty sáng chế ra cái máy tính nổi tiếng và sau này thành thương hiệu: MacIntosh. Khi công ty ăn nên làm ra, ông mướn người điều hành công ty. Khi ông và người điều hành bất đồng ý kiến trong định hướng làm ăn, hội đồng quản trị quyết định cho ông nghỉ việc. Vì lợi ích chung của công ty. Người sáng lập ra công ty bị cho nghỉ việc! Câu chuyện chỉ xảy ra ở Mỹ. Sau một thời gian khủng hoảng, ông cùng người yêu – sau này là vợ — sáng lập ra một công ty NeXT. Trước sự thành công của NeXT, công ty Apple mua NeXT. Và thế là ông quay về với công ty mình sáng lập ra và ở đó cho đến nay.

Câu chuyện thứ ba nói về cái chết. Năm 2004 ông bị ung thư tụy. Tưởng chừng như sẽ chết vì bác sĩ nói như thế. Nhưng may mắn thay, ung thư hiếm và có thể điều trị bằng phẫu thuật. Ông sống cho đến nay. Ông kể lại câu chuyện ông giáp mặt với tử thần bằng một giọng văn bình thản. Trong câu chuyện này ông có nhiều suy nghĩ mang tính triết lý. Cái chết là một sự kiện có ích, nhưng đó chỉ là một khái niệm trí thức.

Và những suy ngẫm

Tôi đọc đi đọc lại 3 câu chuyện đời của Steve Jobs và nghiệm ra nhiều điều. Tôi có thể giải thích tại sao mình có thể tồn tại trong cái xã hội đầy bất trắc hiện nay. Tôi học được từ ông Jobs về tình yêu nghề. Nếu không yêu việc mình làm, có lẽ tôi không thể tồn tại cho đến ngày hôm nay. Tôi thấy hài lòng mỗi khi mình giúp được một người, kéo dài tuổi thọ cho vài người. Tôi thích đoạn ông nói về những “sự cố” trong cuộc đời. Thử đọc lại đoạn sau đây:

Đôi khi trong cuộc sống, mình cảm thấy như bị người ta đập vào đầu bằng một viên gạch. Đừng mất niềm tin. Tôi tin rằng điều duy nhất giữ cho tôi đứng vững và tồn tại là tôi yêu thích những gì tôi làm. Mình phải tìm cái mình yêu thích. Cái mình yêu thích có thể là công việc của mình hay người mình yêu. Lao động chiếm một phần lớn trong cuộc đời, và mình chỉ thật sự hài lòng khi nào mình làm công việc mà mình nghĩ là cao quý. Và cách duy nhất để làm việc cao quý là yêu thích việc làm của mình. Mình phải đi tìm việc mình yêu thích. Nếu chưa tìm thấy thì cứ tiếp tục đi tìm. Đừng ngồi một chỗ. Cũng như bất cứ vấn đề gì dính dáng đến con tim, mình sẽ biết khi nào mình đã tìm được một việc làm lý tưởng.

Tôi rất ghét giáo điều. Vào họp mà nghe những vị giảng đạo mác lê là tôi ngủ. Tại sao chỉ có một lựa chọn mác lê cho mọi người? Tại sao tôi không có tự do tin vào một hệ triết lý khác? Tại sao tôi phải sống theo suy nghĩ của người khác mà không của tôi? Ông Jobs có đoạn sau đây cũng hay:

Thời gian của chúng ta rất hạn chế. Đùng phung phí thì giờ để sống cuộc sống của người khác. Đừng trói buộc mình bằng những giáo điều. Đừng để tiếng động của ý kiến người khác làm chìm tiếng động của trái tim mình. Và quan trọng hơn hết, nên dũng cảm để theo đuổi những ý tưởng của con tim và trực giác.

Tôi là người gần với cái chết. Ngày còn trong bệnh viện, tôi chứng kiến cái chết hàng ngày. Bây giờ thì ít hơn, nhưng cái chết không là gì xa lạ đối với tôi. Ấy vậy mà tôi không lý giải được ý nghĩa đằng sau của cái chết. Đến khi đọc những tâm sự của Jobs tôi mới nghiệm ra. Tôi thích đoạn sau đây:

Không ai muốn chết. Ngay cả người muốn lên thiên đàng cũng không muốn chết để đến đó. Vậy mà tất cả chúng ta đều phải chết. Không ai có thể tránh khỏi cái chết. Cái chết là một sáng tạo duy nhất và hay nhất của cuộc đời. Cái chết là một tác nhân của sự thay đổi. Nó dọn cái cũ qua một bên để nhường đường cho cái mới. Ngay lúc này, cái mới là các bạn, nhưng một ngày nào đó không xa lắm đâu, các bạn sẽ trở thành cái cũ và bị cái chết dọn đường.

Nên nhớ rằng tôi sẽ chết nay mai và đó chính là công cụ quan trọng nhất mà tôi chạm trán để giúp tôi có những lựa chọn lớn trong cuộc sống. Bởi vì tất cả — những kỳ vọng, niềm tự hào, những nỗi lo âu về xấu hổ và thất bại – tất cả những kỳ vọng ngoại tại đó sẽ bị sụp đổ trước cái chết.

Mỗi sáng tôi nhìn vào kính, và tự hỏi mình, “Nếu hôm nay là ngày cuối cùng của cuộc đời, những gì tôi sắp làm hôm nay có phải là những gì tôi muốn làm?” Và nếu câu trả lời là “Không” trong vài ngày liền thì tôi biết rằng mình nên thay đổi định hướng.

Tôi muốn mượn câu nói trên và câu của Trịnh Công Sơn để làm thành một cách sống hàng ngày. Nếu hôm nay là ngày cuối cùng của đời mình, tôi phải làm gì để sống tử tế với người chung quanh và hoàn tất công việc tôi yêu thích.

Vâng, cám ơn ông Jobs về những lời khuyên chí lý.

Nguồn: http://news.stanford.edu/news/2005/june15/jobs-061505.html